اصطلاحات نظامی پرکاربردومهم
استتار:
به تغییر چهره یک جسم از دید معمولی به منظور پنهان کردن ازدید افراد و اشیاء می باشد . مفهوم کلی استتار ، هم رنگ و هم شکل کردن رزمنده ، تجهیزات و تاسیسات با محیط اطراف
اختفاء :
اختفاء یا پنهان کاری به کلیه اقداماتی اطلاق می شود که مانع از قرار گرفتن تاسیسات و تجهیزات در دید دشمن گردیده و یا تشخیص تاسیسات و تجهیزات و همچنین انجام فعالیت های خاص را برای او غیر ممکن یا مشکل می سازد
آتش و حرکت :
روش یا فنی است از تک که در آن نیروهای مانور کننده ، بدو قسمت تقسیم میشوند و هر قسمت متناوبا پیشروی قسمت دیگر را با آتش میپوشاند ، هنگام هجوم هر دو قسمت به هم می پیوندند
آتش ایذائی :
این آتش به منظور بر هم زدن استراحت ، متوقف کردن حرکت و پائین آوردن سطح روحیه دشمن اجراء میشود .
آتش پوششی :
آتشی است که بمنظور حفاظت عده های مامور تازش ، هنگامی که در برد جنگ افزارهای کالیبر کوچک دشمن قرار گرفته اند اجراء میگردد
آتش تهیه :
عبارتست از توده ای از آتشهای پیش بینی شده که طبق یک برنامه زمانی و بمنظور یک تک اجرا میشود
اتاق جنگ :
محل و یا مرکزی است با تامین کافی که در آنجا کلیه نقشه و وضعیت های عملیاتی برابر آخرین وضعیت به منظور توجیه فرمانده و اعضاء ستاد و هر گونه اقدامات لازم دیگر نگهداری میشود
اردوگاه :
محلی است که چادرها ، کلبه ها و یا ساختمانها به طور موقت جهت انجام امور آموزشی و غیره در آن برپا و ساخته میشود
آماده باش :
آگاهی از خطر یا تهدید و آمادگی برای هر نوع عملیات را آمادهباش گویند
آفند :
حمله ، پیش روی ، تک
آفندی :
حالت و وضعیت نیرو به منظور پیشروی و حمله به دشمن ، انهدام نیرو ، تصرف زمین ، کشف توان دشمن و مشابه آن را آفندی میگویند .
اسم عبور (اسم شب) :
کلمه رمز یا صدای مشخصی است که به منظور تشخیص هویت بین نگهبانان ، گشتیها و عابرین مجاز به کار میرود و معمولاً از سه جزء تشکیل شده است . مانند : صنوبر ، کلت ، رساله
الحاق :
واژه ای است مورد استفاده در جنگ و عملیات ها که به پیوستن یگان ها و نیروها به یگان دیگر اطلاق میشود . الحاق عملی است ظریف و بایستی سعی گردد دو یگان به عدههای خودی آسیب نرسانند
اعلام خطر :
هرگونه صدا و یا هرگونه علائم قراردادی که تهدید و یا خطری را به آگاهی همگان برساند
استراق سمع :
گوش دادن و ضبط مخابراتی که به منظور کسب خبر برای ارسال به دیگران انجام میشود
بُنَه :
شامل آن تعداد از پرسنل ، آماد و خودروهایی است که برای پشتیبانی لجستیکی یک یگان مورد نیاز است . رده های تشکیل دهنده بنه عبارتند از گروهان ، گردان و تیپ
بار مبنا :
مقدار مهماتی است که با پرسنل و وسایل سازمانی یگان حمل میشود
برآورد :
بررسی منظم و منطقی کلیه عوامل موثر بر ماموریتی که باید انجام شود .
پدافند ( دفاع ):
عبارت است از هر گونه عملی که با استفاده از کلیه وسایل و امکانات موجود به منظور جلوگیری و مقاومت در مقابل پیشروی دشمن و انهدام حمله کننده انجام میشود
پدافند عامل :
عبارت است از بکارگیری مستقیم جنگ افزار ، به منظور خنثی نمودن و یا کاهش اثرات عملیات خصمانه هوایی ، زمینی ، دریایی ، نفوذی و خرابکارانه بر روی اهداف مورد نظر .
پدافند غیرعامل :
به مجموعه اقداماتی اطلاق می گردد که مستلزم به کارگیری جنگ افزار نبوده و با اجرای آن میتوان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تاسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیر نظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد .
پناهگاه :
مکانی است که در مقابل اصابت ترکشها و امواج ، مستحکم و ایمن باشد و بتواند جان انسان را حفظ و آوار را تحمل نماید .
پاتک ( حمله متقابل )
تکی است که با تمام یا قسمتی از نیروی احتیاط علیه نیروی تک کننده دشمن که در یک منطقه پدافندی رخنه کرده ، انجام میگیرد
پوشش :
پوشش به معنای پنهان سازی و حفاظت تاسیسات ، تجهیزات ، تسلیحات و نیروی انسانی در برابر دید و تیر دشمن می باشد .
پیش روی :
حرکات بسوی دشمن و نزدیک شدن به او را پیشروی گویند
تک ( حمله ):
یک عمل آفندی است که بمنظور اجرای ماموریت محوله انجام میگیرد ، حمله کردن
تاکتیک :
حمله کردن ، هجوم بردن ، دانش و هنر بکار بردن نیروها را در رزم تاکتیک گویند .
تعاقب :
عملی است آفندی ( تعرضی ) که علیه یک نیروی در حال عقب نشینی که در صدد قطع تماس می باشد ، انجام میگیرد .
جان پناه :
محلی است که در مواقع اضطراری با حملات موشکی و هوایی غافلگیرانه که فرصت رفتن به پناهگاه وجود ندارد مورد استفاده قرار می گیرد . و می تواند تا حدودی جان انسان را در مقابل بمباران حفظ کند
جنگ الکترونیکی:
یک عملیات نظامی است که در جهت بهره برداری صحیح و منطقی از وسایل مخابراتی و در حقیقت از انرژی الکترو مغناطیس است و برای کاهش یا جلوگیری از بکاربردن این وسایل بوسیله دشمن نیز بکار میرود
جنگ روانی :
شامل تبلیغات و سایر اقدامات طرح ریزی شده است که بمنظور نفوذ در عقاید ، احساسات ، رفتار و تمایلات گروههای هدف ( دشمن ، بیطرف و دوست ) در پشتیبانی و حمایت از خط مشی های جاری ، هدفها و یا طرح های نظامی اجراء میگردد
جنگ سرد :
یک حالت تشنج بین المللی است که در آن کلیه اقدامات سیاسی ، اقتصادی ، تکنولوژی ، اجتماعی ، روانی ، شبه نظامی و نظامی علیه کشور هدف برای رسیدن به هدفهای ملی انجام میشود و هنوز به جنگ گرم که در آن از نیروهای مسلح استفاده میشود ، تبدیل نگردیده است
جنگ و گریز :
نوعی از عملیات رزمی است که بوسیله گریختن ، دشمن را فریب داده و سپس به او حمله کرده و تلفاتی به وی وارد می کنند .
جیره :
عبارت است از غذای مجازی که برای مصرف روزانه یک رزمنده در نظر گرفته میشود
خیز :
یک حرکت منفرد است که معمولاً از یک موضع پوشیده به موضع پوشیده بعد که غالباً تحت آتش توپخانه یا جنگ افزارهای کالیبر کوچک ، توسط افراد انجام میشود ـ مسافتی که توسط یگان در حال پیشروی خیز به خیز در یک حرکت پیموده میشود
خیز به خیز ( پنج ثانیه) :
روشی است مورد استفاده در رزم بمنظور نزدیک شدن یک یا چند نفر به مواضع دشمن و یا به عبارت ساده تر یک رزمنده با برخاستن از سنگر حداکثر در مدت پنج ثانیه به سرعت بایستی خود را به سنگر بعدی برساند . واین کار به طور متوالی تا نقطه مورد نظر ادامه می یابد
خط الراس جغرافیایی :
محل برخورد دو دامنه را در بالا که محل تقسیم آب باران نیز می باشد . خط الراس جغرافیایی گویند
خط الراس نظامی :
خط تغییر شیبی است پائین تر از خط الراس جغرافیایی روی شیب به طرف دشمن که میتوان از آنجا انتهای دره یا خط القعر را دید
خط القعر :
وقتی دو دامنه یکدیگر را در قسمت پائین قطع کند خط القعر ایجاد میشود . آبهای باران در خط القعر جمع شده و جریان پیدا میکنند
خط حد :
برای ایجاد هماهنگی در حرکت و آتشها بین دو یگان بکار رفته و منطقه مسئولیت هر یگان را مشخص میکند .
خط حد پیشروی :
معمولاً در تک شبانه در آن طرف هدف خطی تعیین میشود تا حد پیشروی را معلوم سازد مانند رودخانه ، جاده و غیره که در شب قابل رؤیت باشد
خط عزیمت :
خطی است که بمنظور هماهنگی آغاز تک ( حمله ) عناصر مقدم یگان تک ور تعیین میشود
خاکریز :
جان پناهی است که به جای سنگر و مواضع جنگ افزار و غیره به کار میرود ، هنگامیکه شرایط خاک یا سطح آب زیر زمینی امکان حفر زمین را به اندازه کافی میسر نسازد . تحت این شرایط یا مواردی دیگر میباید بالای سطح زمین خاک انباشته شود که شکل دیوار حفاظتی درآید.
حوادث :
حادثه پیشامد نادر و شدیدی که در یک محیط طبیعی به انسان بروز می کند . و به شکل نامطلوبی بر جان و مال یا فعالیت انسانها تاثیر می گذارد .
این تاثیر ممکن است به حدی باشد که باعث سانحه گردد یا ممکن است سانحه ای در پی نداشته باشد
حوادث مترقبه و غیر مترقبه :
حوادث مترقبه ( طبیعی ) : مانند سیل ، زلزله ، طوفان ، آتش سوزی
حوادث غیر مترقبه( غیر طبیعی) : مانند بمبارانهای هوایی ، موشک باران شهرها
دفاع غیر نظامی :
مجموعه فعالیتهایی است که می توان با انجام آن از بروز و استمرار سوانح که جان و مال مردم را تهدید می کند جلوگیری کرد یا در صورت بروز ، آثار ناشی از آن را کاهش داد .
دفاع نظامی :
کلیه اقدامات جهت جلوگیری از تجاوز هوایی دشمن به حریم هوایی یک کشور و شهر انجام می شود را دفاع نظامی گویند
این دفاع را دفاع مستقیم نیز می گویند .
دستبرد :
تکی ( حمله ای ) است محدود به داخل مواضع دشمن که برای اجرای ماموریت ویژه ای و بدون قصد نگهداری زمین انجام میگیرد .
دیده بان :
یک فرد نظامی است در عملیات منظم و یا یک فرد شبه نظامی یا غیر نظامی است در عملیات نامنظم که در یک محل مرتفع و متناسب تمام منطقه مسئولیت دیدبانی را زیر نظر دارد
راهپیمایی :
حرکت عده ها ، وسایل مربوطه بشکل پیاده یا سواره با روشی ثابت و منظم برابر دستور
رزم نزدیک :
عبارت است از رزم با دشمن در فاصله نزدیک و با استفاده از جنگ افزارهای کالیبر کوچک ، سرنیزه و جنگ افزارهای دستی دیگر
زمان تک :
زمانی است که عناصر یگان تک کننده از خط عزیمت عبور مینمایند .
زمان خاتمه :
زمانی است که ستون ( راهپیمایی ) از نقطه رهایی میگذرد
سانحه :
برآیند و اثر حادثه که موجب بروز تلفات جانی ، خسارات مالی ، نابودی خدمات ضروری و ...... می شود
سوانح ساده :
پیامد ثانویه ندارد یا اگر دارد از سانحه اولیه کوچکتر است .
سوانح مرکب :
به دنبال خود ، سوانحی به بزرگی خود یا بزرگتراز خود را به وجود می آورد مثال خشکسالی و قحطی - جنگ و مهاجرت سریع و شدید
ساز و برگ :
به مجموعه تجهیزات و وسایل که رزمنده بکار میبرد ساز و برگ گویند
ساعت ”س“ :
زمان اعلام بیداری ( بوسیله شیپور ، صوت ، رادیو ) در مراکز آموزشی را ساعت ” س“ نامند . و بر مبنای این زمان ساعتهای کار روزانه تعیین و برابر آن عمل میشود .
ستون :
چنانچه نفرات پیاده پشت سر هم و خودروها ( از هر نوع ) دنبال هم قرار گیرند خطی را تشکیل میدهند بنام ستون ، ممکن است ستون در یک یا دو و یا سه خط و یا بیشتر تشکیل شود .
سکوت رادیویی :
زمانی است که در آن موقع کلیه فرستنده ها و گیرنده ها خاموش هستند .
سنگر :
موضعی است که در منطقه پدافندی تهیه شده و طوری انتخاب میشود که دارای میدان دید و تیر مناسب ، حفاظت و اختفاء بوده و حداکثر قدرت آتش را بر روی هدفها ی پیشروی دشمن داشته باشد .
شبه نظامی :
نیروهایی هستند که از لحاظ سازمان ، آموزش ، تجهیزات و ماموریت در سطحی پائین تر از نیروهای نظامی هر کشور قرار داشته و یا تقریبا مشابه آنها باشند
شبیخون :
تاخت ناگهانی در شب بر دشمن ، غافلگیر کردن دشمن در شب ، تک شبانه توام با غافلگیری
شیب و ضد شیب :
شیب و ضد شیب نسبت به محل دشمن مشخص میشود .دامنه ای از بلندی که سمت به دشمن قرار گرفته شیب و آن طرفی که پشت بلندی واقع شده و از دید زمینی دشمن محفوظ باشد ضد شیب نامیده میشود.
صرفه جویی در قوا :
عبارت است از جلوگیری از کاربرد و مصرف نامتناسب نیروها در صحنه عملیات ،بمنظور بکار بردن تمامی نیروها در محل و مکان مناسب و مورد نظر فرمانده
عارضه حساس :
منطقه یا محلی از زمین است که تصرف و کنترل آن برای هر یک از طرفین درگیر در رزم ، مزیت شایانی در بر دارد
عده :
جماعت ، شماره ، تعداد . در کاربرد نظامی عبارت است از عوامل پرسنلی تابعه یک سازمان از نظر کمیت یا تعداد
عقب نشینی :
نوعی از حرکات به عقب است که در آن تمام یا قسمتی از نیروهای درگیر با دشمن قطع تماس کرده و به عقب حرکت میکنند
عملیات تاخیری :
نوعی از حرکات به عقب است که در آن نیروی عمل کننده بدون درگیری قطعی ، بیشترین تاخیر و تلفات را به دشمن که در حال پیشروی است وارد می آورد ، به عبارت دیگر ، کمترین فضا ( زمین ) را با بدست آوردن بیشترین زمان با دشمن مبادله میکند
غافلگیری :
یکی از اصول جنگ میباشد ، وارد ساختن ضربت به دشمن در زمان ، مکان و حالتی که آمادگی پذیرش و واکنش لازم علیه آنرا نداشته باشد و از هر جهت غافلگیر شده باشد
فریب :
عبارت است از حیله و نیرنگهای جنگی بمنظور گمراه ساختن دشمن از قصد و طرح عملیاتی نیروهای خودی و یا بلعکس
قطب نما :
دستگاهی است مجهز به عقربه مغناطیسی که با آن چهار جهت اصلی و با گراهای مغناطیسی سمت های مورد نظر را تعیین میکنند
کمین :
عبارت است حمله یا تک توام با غافلگیری به دشمن که در حال حرکت بوده و یا بطور موقت متوقف شده است ، هدف کمین دستگیری یا انهدام نیروی دشمن میباشد
کالک :
کالک صفحه شفافی است که از یک کاغذ مخصوص و برای کشیدن نفشه های عملیاتی از آن استفاده میشود
کانالیزه کردن :
محدود کردن عملیات به یک منطقه باریک بوسیله موانع طبیعی و یا مصنوعی و یا آتش و بمباران، جداسازی عده و یا ستونهای دشمن از یکدیگر
کیسه انفرادی :
کیسه ای است معمولا برزنتی که برای نگهداری لباس و وسایل شخص رزمنده بکار میرود
کیسه خواب :
نوعی رختخواب سبک است که به صورت کیسه تهیه شده و نظامیان در عملیات صحرایی ویا هنگام رزم برای خوابیدن از آن استفاده مینماید
گشتی :
گروه مسلحی است از یک یگان که برای انجام ماموریتهای شناسایی ، رزمی یا هردو برگزیده و اعزام میشوند
لجمن (لبه جلویی منطقه نبرد) :
در مواضع پدافندی به جلوترین حد منطقه ای که در آن نیروهای رزمی برای هماهنگی ، پشتیبانی آتش و مانور یگانها استقرار می یابند ،لبه جلو منطقه نبرد گفته میشود
لجستیک :
شامل کلیه فعالیتهایی است که مربوط به امور آماد، ترابری ، تعمیر و نگهداری ، تخلیه ، بستری کردن ، خدمات ساختمان و امور کارگری میگردد
محور :
در کاربرد نظامی به خطی اطلاق میشود که در روی آن حرکات و ارتباطات یگان های نظامیانجام میگیرد
معبر :
گذرگاه ، محل عبور ، راه باریکی که از یک منطقه خطر ناک و یا جنگل و غیره برای عناصری با استعداد مشخص ایجاد میشود
مانع :
در کابرد نظامی هر گونه عارضه طبیعی یا مصنوعی که انجام حرکات نظامی را کند ، متوقف ، کانالیزه یا منحرف کند مانع گویند
موضع :
محل یگان یا جنگ افزار را که از آنجا به دشمن تیراندازی میشود ، این محل برای جنگ افزارهای سنگین موضع تیر نامیده میشود
میلیم :
زاویه رویت یک جسم یک متری در فاصله هزار متری یک میلیم گویند ، یک هزارم متر
برمی گـردم !
یـا با رخـت یا زنـده میـمانم
یـا با تخـت یـا مجـروح میشــوم
یـا با یـخ یـا شهـید میشـوم